Zwanenliederen, schermtijd en scherpe pennen

Van Anjet Daanje tot Peps Mccrea: over verdwalen in literatuur, verzuipen in technologie en het gevaar van valse keuzes.

Hallo,

In deze nieuwsbrief deel ik om de twee weken een handvol korte inzichten over leren, denken, leven en werken. Let’s go!

• Heerlijke messcherpe opinie van Wouter Duyck die voor eens en voor altijd de valse tegenstelling tussen welbevinden en cognitieve ontwikkeling beslecht.

• Nog meer scherpte: dit is toch wel een gigantisch pijnlijk en ontluisterend artikel over het Amerikaanse onderwijssysteem.

• In mijn vorige nieuwsbrief gaf ik al aan dat ik bezig ben mij te doorwroegen in wat De Standaard het ‘beste boek van de 21ste eeuw’ noemt: Het lied van de ooievaar en de dromedaris. ‘Doorwroegen’ is eigenlijk niet het juiste woord, want het is geen ‘moeilijk’ boek. Anjet Daanje schrijft bezwerende romans. De herinnerde soldaat was dat ook. Haar boeken doen iets met je. Wat precies, dat is me niet altijd duidelijk — ook nu weer niet.

  Het boek is een raamvertelling en bestaat eigenlijk uit elf verhalen die allemaal een link hebben met het hoofdpersonage. Die link is soms heel duidelijk, soms subtieler. Dat maakt de overkoepelende verhaallijn minder helder dan die in De herinnerde soldaat, wat het boek voor mij iets minder krachtig maakt. Maar elk verhaal raakt je wel. In elk verhaal zitten passages die recht naar je hart of ziel gaan, die je doen slikken.

  Anjet Daanje stopt zo’n grote psychologische diepgang in haar boeken, dat zelfs haar personages erin verdwalen. En jij als lezer dus ook. Ik gaf het boek drie sterren op Goodreads. Dat is waarschijnlijk te weinig, want ik begrijp dat mensen dit een meesterwerk vinden. Dit is zo’n roman waarop je waarschijnlijk een heel jaar lang lessen literatuur zou kunnen bouwen. En met dat gevoel legde ook ik het boek weg. Met een drang om er meer over te weten. Om op zoek te gaan naar verbanden en lagen die ik zelf nog niet ontdekt heb.

• Onder meer de aflevering die deze podcast maakte over het boek, beluisterde ik. En sindsdien ben ik fan. In Boeken FM vertellen dichter en recensent Ellen Deckwitz, schrijver en recensent Joost de Vries en recensent en essayist Charlotte Remarque welk boek je moet lezen. Elke aflevering bespreken ze een boek en ze doen dat op een hoog niveau. Het zijn alle drie enorme literatuurkenners en de referenties vliegen je om de oren, maar tegelijkertijd zit er een luchtigheid en een vlotheid in het gesprek dat het gigantisch fijn maakt om het te beluisteren. De podcast is een ode aan de literatuur, maar ook aan expertise, en vooral ook aan nuance. Zo vinden ze aan elk boek dingen goed en minder goed, en elk argument is zo onderbouwd, dat het nooit goedkoop of gemakkelijk is. Echt een luistertip voor de boekenliefhebbers hier.

  

• Ik schreef eerder al eens een nieuwsbrief over het feit dat de lat hoger moet voor het gebruik van digitale middelen in de klas. Ook Peps Mccrea schreef over dit fenomeen in zijn laatste nieuwsbrief: Hij schrijft over een valkuil die velen van ons herkennen: de aanname dat krachtige technologie automatisch leidt tot beter leren. Maar vaak zijn de positieve effecten kleiner dan verwacht. En de nadelen groter dan gedacht. Van LLMs die ons denken uitbesteden, tot 1-op-1 toestellen die concentratie ondermijnen. Van platforms die lees- en schrijfervaringen digitaliseren, tot zoekmachines die het tekstbegrip verminderen.

• En dan hebben we het nog niet gehad over de moeite die jij vaak moet doen om die technologie te begrijpen, uit te rollen, aan te leren en bij te werken. Peps Mccrea noemt dit 'Tech trade-offs'. Bij het gebruik van technologie komen vaak ook een heleboel extra dingetjes bij die het soms complex(er) maken.

• Peps verwoordt het scherp: "De kracht van technologie is vaak meteen zichtbaar, maar de kosten zijn subtiel, verborgen en vertraagd. Pas wanneer we die afwegingen eerlijk maken én het netto-effect positief is—voor aandacht, begrip, welzijn én werkdruk—kunnen we technologie met overtuiging toelaten in de klas."
  Kortom, soms moet je durven kiezen voor een niet-digitale keuze. Dat is niet tegen vooruitgang of technologie zijn, dat is gewoon soms de beste keuze.

• Ik heb een nieuwe hulp in mijn strijd tegen mijn smartphoneverslaving. Ik heb een Tap Out gekocht. Dat is een NFC-chip in de vorm van een mooie button die ik aan mijn prikbord heb gehangen. De bijbehorende app zorgt ervoor dat als ik ‘intap’ niet meer aan een heleboel apps en websites kan (je kan zelf instellen welke). Ik kan alleen maar ‘uittappen’ door met mijn iphone fysiek in te checken aan de NFC-chip. Voorlopig werkt het echt goed. Anders dan apps die alles altijd volledig blokken, zorgt het ervoor dat als ik sociale media (bijvoorbeeld) echt nodig heb, ik daar wel aan kan (ik moet gewoon even ‘intappen’). Tap Out is er voorlopig enkel voor iOS, maar er zijn ook alternatieven zoals Brick.

Tot snel!

Is je koffie koud geworden na het lezen van deze nieuwsbrief? Dan was het misschien de moeite. Stuur ‘m gerust door naar iemand bij wie dat ook zou kunnen gebeuren.